Door: Rolf Vonk
Ten oosten van de Veghelse dorpskom ligt een grote
dekzandvlakte die overgaat in vlakten van verspoeld zand en leem. Die
dekzandvlakte werd tijdens de grote ontginningsgolf in de hoge
middeleeuwen (11e en 12e-eeuw) door landmeters met kaarsrechte
structuren in cultuur gebracht. De gebruikte maateenheid ‘bunder’ zou
haar naam geven aan het landschap en de latere woonwijk De Bunders.
Ook woonwijk ‘t Ven behoort tot deze grootschalige
ontginningstructuur. In de middeleeuwen werd dat gebied op ‘t Ven ook aangeduidt als Hornic of Hurk. Hurk
betekent ‘hoek’ en wijst in de Veghelse voorbeelden op de haakse hoeken
die de landmeters maakten bij hun landschapsontwerp. De Hurk op ‘t Ven
was vernoemd naar de haakse bocht die de oude Watersteeg ter hoogte van
‘t Ven maakte.
De aanleg van de A50 heeft het middeleeuwse
landmeterswerk hier inmiddels doen verdwijnen. Toch was er nog een
andere Hurk die we tegenwoordig kennen als Bunderse Hoek. Daar lag aan
de Bundersedijk de grote hoeve Ten Hornic die al in 1429 genoemd wordt.
In 1575 woonden hier Roeff Jansen van den Horck jr. en Lijsbeth Jans die
Deckere. Hun nakomelingen noemen zich Van den Hurk. Honderden jaren lang
-tot in de negentiende eeuw- bezaten leden van deze familie landerijen
in het gebied. Het werk van de middeleeuwse landmeters is vanaf de jaren
’70 verdwenen onder de uitdijende woonwijken van ‘Plan Oost’. De hoeve
Ten Hornic was toen inmiddels in verval. Ze werd afgebroken om plaats te
maken voor de Dennelaar in de Laarbunders. De beklinkerde fietspaden
-waaronder dat aan de Dennelaar- met hun rechte structuren die kriskras
door de Bunders lopen, zijn nu een herinnering aan de oude
landmetersontginningen.
Opvallend is de verandering van de naam Van den
Hurk naar het nog altijd bekende ‘Hurkmans’. Onder die familienaam
raakten de nakomelingen van Andries Aert Nelis van den Hurk aan het
Hezelaar bekend. Alle Veghelse naamsdragers stammen af van zijn zoon
Sijmon Andries Hurckmans en Heijlken Gerits van Berkel.
Bekend was Josephus Hurkmans aan het Middegaal,
rangeerder van de NBDS, die in 1926 de Veghelse Kolenhandel startte.
Zijn zonen splitsten de zaak op in een bouwmaterialen- en
brandstoffenzaak aan de Sluis en het Middegaal. Welke laatste ook het
transportbedrijf Hurkmans voortbracht dat veel reed voor MBI-beton.
Het meest bekend uit deze familie is misschien toch de vorig jaar in Amsterdam overleden Hanneke Hurkmans voor wie Veghel te klein werd. De landelijke pers omschreef haar als ‘feestende feminist die mensen bij elkaar bracht’ en ‘levenskunstenaar pur sang’ die in haar veelzijdig werkend leven door alle sociale lagen van de samenleving bewoog.
 |