Door: Rolf Vonk
Een bijzonder oude, maar vergeten veldnaam in Veghel is Ten
Boghart. De hoeve Ten Boghart lag aan de weg die we kennen
als De Blauwe Kei. Niet vreemd, want het perceel Den Blauwe
Steen, was onderdeel van Ten Boghart. De Blauwe Kei werd
eeuwenlang aangeduid als
Bogaardstraat en verbond de dorpskom met de Mestbrug.
De hoeve met haar Boghartsakker lag aan de zijde van het
Aadal, ongeveer op de plek van de huidige Thorbeckelaan.
Deze stedelijke omgeving rondom het drukke kruispunt met
busstation in de Rembrandtlaan doet nu in geen enkel opzicht
denken aan een boomgaard, maar ooit moet hier een met
fruitbomen beplante en omheinde weide hebben gelegen die
haar naam gaf aan Ten Boghart. De oudste vermelding van de
hoeve dateert uit 1304 toen hertog Jan II van Brabant ridder
Geerling Cnode van den Bossche vrijstelde van lasten voor
zijn pachters op het goed Ten Boghart in Veghel. De hertog
had Ten Boghart in 1381 aan Geerling geschonken. Het goed
viel in latere eeuwen uiteen door vererving en splitsing en
rond 1700 was Thomas Hendrick Thomas eigenaar. Zijn
nakomelingen noemden zich Van den Bogaard. Thomas was
koopman in “botter, speck, geroockt vlees ende rueth” dat
hij lokaal opkocht en verhandelde op de markten van Den
Bosch, Eindhoven, Helmond, Sint-Oedenrode en naar de
Hollandse steden. Als ondernemersfamilie verspreidde de Van
den Boogaards zich richting Uden, Maren en Heumen. In
mannelijke lijn zijn nakomelingen van deze familie tot op de
dag van vandaag te vinden rondom Nijmegen. Een tweede
Veghelse familie Van den Bogaart ontsproot met Michiel
Gijsberts, zoon van Gijsbert Jan van Brederode. Hij erfde in
1665 'huys, hof, boomgaert, schuere, brouwhuys, schoppe,
gelegen in de Straet'. Dat huis lag op de plek van het
huidige Hoofdstraat 1 en ook hier is het nu onvoorstelbaar
dat er ooit een grote boomgaard midden in de dorpskom lag.
Opvallend genoeg ging Michiel zich vervolgens Van den
Bogaart noemen. Dat was waarschijnlijk niet het gevolg van
het bezit van een boomgaard, maar het gevolg van zijn
huwelijk met de Schijndelse Anna Henricx van den Bogart. De
huidige Veghelse Van den Boogaards en varianten vinden hun
oorsprong bij families uit de omgeving. De bekende Ties van
den Boogaart alias Ties de Puk in Veghel stamde af van
Hendrikus van den Boogaart uit Nistelrode die in 1876 met de
Veghelse Hendrika van der Heijden huwde. En de voormalig
Nederlands hockeyinternational Dilianne van den Boogaard uit
Veghel is nakomelinge van Josephus van den Boogaard uit
Sint-Oedenrode die in 1914 met de Veghelse Deliana
Kouwenberg huwde. Deze Josephus was op zijn beurt een telg
uit de Schijndelse familie Van den Boogaard. Een herinnering
aan de oude hoeve Ten Boghart is -hoewel niet op haar
oorspronkelijke plek- de straat Bogartsakker in Veghels
Buiten.
|