FRUITBOOMGAARDEN IN HET DORP: VAN DEN BOOGAARD

Door: Rolf Vonk

Een bijzonder oude, maar vergeten veldnaam in Veghel is Ten Boghart. De hoeve Ten Boghart lag aan de weg die we kennen als De Blauwe Kei. Niet vreemd, want het perceel Den Blauwe Steen, was onderdeel van Ten Boghart. De Blauwe Kei werd eeuwenlang aangeduid als  Bogaardstraat en verbond de dorpskom met de Mestbrug. De hoeve met haar Boghartsakker lag aan de zijde van het Aadal, ongeveer op de plek van de huidige Thorbeckelaan. Deze stedelijke omgeving rondom het drukke kruispunt met busstation in de Rembrandtlaan doet nu in geen enkel opzicht denken aan een boomgaard, maar ooit moet hier een met fruitbomen beplante en omheinde weide hebben gelegen die haar naam gaf aan Ten Boghart. De oudste vermelding van de hoeve dateert uit 1304 toen hertog Jan II van Brabant ridder Geerling Cnode van den Bossche vrijstelde van lasten voor zijn pachters op het goed Ten Boghart in Veghel. De hertog had Ten Boghart in 1381 aan Geerling geschonken. Het goed viel in latere eeuwen uiteen door vererving en splitsing en rond 1700 was Thomas Hendrick Thomas eigenaar. Zijn nakomelingen noemden zich Van den Bogaard. Thomas was koopman in “botter, speck, geroockt vlees ende rueth” dat hij lokaal opkocht en verhandelde op de markten van Den Bosch, Eindhoven, Helmond, Sint-Oedenrode en naar de Hollandse steden. Als ondernemersfamilie verspreidde de Van den Boogaards zich richting Uden, Maren en Heumen. In mannelijke lijn zijn nakomelingen van deze familie tot op de dag van vandaag te vinden rondom Nijmegen. Een tweede Veghelse familie Van den Bogaart ontsproot met Michiel Gijsberts, zoon van Gijsbert Jan van Brederode. Hij erfde in 1665 'huys, hof, boomgaert, schuere, brouwhuys, schoppe, gelegen in de Straet'. Dat huis lag op de plek van het huidige Hoofdstraat 1 en ook hier is het nu onvoorstelbaar dat er ooit een grote boomgaard midden in de dorpskom lag. Opvallend genoeg ging Michiel zich vervolgens Van den Bogaart noemen. Dat was waarschijnlijk niet het gevolg van het bezit van een boomgaard, maar het gevolg van zijn huwelijk met de Schijndelse Anna Henricx van den Bogart. De huidige Veghelse Van den Boogaards en varianten vinden hun oorsprong bij families uit de omgeving. De bekende Ties van den Boogaart alias Ties de Puk in Veghel stamde af van Hendrikus van den Boogaart uit Nistelrode die in 1876 met de Veghelse Hendrika van der Heijden huwde. En de voormalig Nederlands hockeyinternational Dilianne van den Boogaard uit Veghel is nakomelinge van Josephus van den Boogaard uit Sint-Oedenrode die in 1914 met de Veghelse Deliana Kouwenberg huwde. Deze Josephus was op zijn beurt een telg uit de Schijndelse familie Van den Boogaard. Een herinnering aan de oude hoeve Ten Boghart is -hoewel niet op haar oorspronkelijke plek- de straat Bogartsakker in Veghels Buiten.
Slager Graard van Beljouw met paard en wagen op De Blauwe Kei. Deze weg heette eeuwenlang Bogaardstraat. Nu is dit Stadhuisplein (Foto: Vehchele).