| Door: Rolf VonkElke
vrijdagmiddag klinkt vanuit de Dom van Keulen de klank van de
Speciosa-klok om het sterven van Christus te gedenken. Deze klok
met een diameter van meer dan 2 meter is door een Veghelaar
gegoten. In de Middeleeuwen werd in Veghel namelijk een uniek
ambacht uitgeoefend: de klokkengieterij. De Veghelse
klokkengieters worden gerekend tot het middeleeuwse Bossche
gilde. Meester Willem van Veghel is de eerst bekende
klokkengieter. Het oudste Bossche klokje uit 1374 in het
stadhuis is waarschijnlijk van zijn hand. De nakomelingen van
Meester Willem noemden zich veelal Klokgieters. Ook de later
aangetrouwde families Van Hyntham en Hoernken die de
klokkengieterij in Veghel voortzetten, raakten onder deze naam
bekend. De Van Hynthams woonden aan de Donk, de huidige Leest.
Daar lag nabij het bedrijf van Goyart van Hyntham een akker met
de naam Clockoven. De Clockoven was de plek waar het brons
gesmolten werd dat nodig was om de gietvormen te vullen. Die
gietvormen werden gemaakt van leem, een grondstof die in het
Veghelse landschap volop voorhanden was. Welke klokken er met
behulp van de Clockoven gegoten werden, weten we niet. Uit
brieven blijkt dat het vervoer van klokken kostbaar was en
zorgvuldig werd gepland. Goyart werkte samen met zijn broer Jan
van Hyntham die in Den Bosch woonde. Jan werkte veelal voor de
Kleefse, Gelderse en Gulikse gebieden, maar goot waarschijnlijk
ook de Erpse ‘Katrina’-klok. Goyart is bekend van de Maria-klok
in Herpen. Hun zus Liesbeth trouwde met Lambert Hoernken die de
klokkengieterij overnam en wiens zonen in het familie-ambacht
opvolgden. Het was Jan Hoernken -“Ioannes Hoerken de Vechel”-
die in 1449 de grote Speciosa-klok voor de Dom van Keulen goot.
Samen met zijn broer Willem vervaardigde hij ook de Gabriel- en
Maria-klokken van de Onze Lieve Vrouwekathedraal van Antwerpen
en de klok voor de Sint-Laurenskerk in Rotterdam. De laatste
klok overleefde het bombardement op de stad in mei 1940 niet.
Ook andere door Veghelaren gegoten klokken raakten in de loop
der eeuwen verloren bij brand, oorlog of omsmelting. Na 1475 is
het klokkengietersambacht uit Veghel verdwenen. De invloed van
het Bossche klokkengietersgilde is dan reeds tanende. Behalve de
veldnaam Clockoven blijft opvallend genoeg de familienaam
Klokgieters in Veghel voortbestaan met de nakomelingen van
Goyart van Hyntham en zijn vrouw Geertruyt. Via twee mannelijke
telgen belandde de naam na 1700 in Uden en rond 1835 in Boekel
waar de naam tot op de dag van vandaag voorkomt. Latere Veghelse
Klokgieters stamden op hun beurt weer van deze Udense en
Boekelse takken af. Tegenwoordig is de naam in Veghel nog bekend
van het gelijknamige schildersbedrijf. |
|
