05 Maria met twaalf voorvaderen van Jezus
 

Roosvenster. Maria met twaalf voorvaderen van Jezus
Vanaf de Middeleeuwen is er in de Kerk een rijke traditie ontstaan om de afstamming van Jezus uit het Huis van koning David te verbeelden. Hiervan is de zogenaamde ‘Boom van Jesse’, ook wel ‘Maria van de boom van Jesse’ een bekend voorbeeld, naar een tekst uit Jesaja 11:1-2: ‘Een twijg ontspruit aan de stronk van Isaï [= Jesse], een telg ontbloeit aan zijn wortel. De geest van Jahwe rust op hem, een geest van wijsheid en inzicht, een geest van beleid en sterkte, een geest van kennis en ontzag voor Jahwe.’

Behalve van de ‘Boom van Jesse’ werden ook veelvuldig afbeeldingen gemaakt van de voorvaderen van Jezus teruggaande tot David of nog verder terug tot de aartsvader Abraham, al of niet vergezeld van oudtestamentische profeten. Een voorbeeld is het roosvenster aan de noordzijde van de kathedraal van Chartres. Voor deze afstamming baseerde men zich meestal op de afstammingslijst van Jezus in het evangelie van Matteüs. Een enkele keer op de lijst in het evangelie van Lucas.
Zie: Bijbel, Matteüs 1:1-17.

# Centraal, in de zes-pas, staat de H. Maagd Maria met het kind Jezus afgebeeld. Maria, met nimbus, draagt een blauwe mantel met sluier en een lila bovenkleed. Zij houdt Jezus, met kruisnimbus, in haar armen. Jezus is in het wit gekleed en hij heeft een rood boek met een kruis in zijn linkerhand (het evangelieboek). Met zijn rechterhand maakt hij een zegenend gebaar. Beide staan weergegeven tegen een rode stralenkrans als achtergrond. In de zes bladen van de centrale rozet staan, ter versiering, zes sterren tegen een blauwe achtergrond.
De twaalf raamsegmenten eromheen bevatten voor een deel versiering met een floraal motief (lelie). In de ronde ramen aan de uiteinden van deze segmenten staan twaalf voorvaderen van Jezus met hun naam op een banderol rondom hun hoofd.

De voorvaderen, zoals ze in het venster staan.



H. Maagd Maria met het kind Jezus
Joseph filium Jacob
 Jozef de zoon van Jacob
Nathan Propheta
De profeet Nathan 
Jacob Patriarcha
 De aartsvader Jacob
Josias Rex
 Koning Josia  
Manasses Rex
 Koning Manasse
Ezechias Rex
 Koning Hizkia 
Joathan Rex
Koning Jothan 
 
Ozias Rex
 Koning Uzzia 
Josaphat Rex
Koning Josafat 
 
Asa Rex
 Koning Asa 
Salomon Rex
Koning Salomo   
 
David Rex et Pro[phet]a
 David, koning en profeet  
 

Opmerking.

- De betekenis van het kleine (merk-)teken op de rechterschouder van Maria is niet bekend.

- Jozef, de zoon van de aartsvader Jacob, wordt bij Matteüs niet apart vermeld. Hij is daar opgenomen in de zin: Jakob [was de vader] van Juda en zijn broers (Matt. 1:2). Jozef werd later onderkoning in Egypte. Hij wordt o.a. door de H. Ambrosius beschouwd als een voorafbeelding van Jezus Christus, vanwege het lijden dat hij heeft doorstaan. Hij werd door zijn broers in een put geworpen en daarna voor 20 zilverlingen verkocht. (Gen. 37:18-28). Zie ook: Matt. 26:14-16.

- De profeet Nathan wordt in de lijst van Matteüs niet genoemd. Het is aannemelijk, dat de profeet Nathan hier in het roosvenster is toegevoegd op basis van de Bijbeltekst 2Sam. 7:4.11b-17 en 1Kron. 17:4a.11-15. Daar staat dat Nathan namens God aan koning David moet zeggen, dat het koningshuis van David voor eeuwig zal bestaan en dat zijn troon nooit zal wankelen.

- Nadat na Saul achtereenvolgens David en Salomo koning zijn geweest wordt hun koninkrijk gesplitst in het zogenaamde Noordrijk Israël, met Samaria als hoofdstad, en het Zuidrijk Juda, met Jeruzalem als hoofdstad. De zeven andere, hier afgebeelde koningen waren koning van het Zuidrijk Juda. In de Bijbelboeken 1 en 2 Koningen worden deze koningen ‘goed’ genoemd [hij deed dat recht was in de ogen des Heeren…], met uitzondering van Manasse. Hij deed slecht in de ogen van de Heer (2Kon. 21:2). Maar volgens 2Kron. 33:12-13 bekeerde Manasse zich. Zie ook: het apocriefe of deutero-canonieke Bijbelboek: Gebed van Manasse, een boetepsalm. 

De cirkelsegmenten tegen de buitenrand bevatten versiering: twaalf engelenkopjes, ieder met zes overwegend rode vleugels, serafijnen, tegen een blauwe achtergrond.

Let op. De stand van roosvenster 05, met Maria, verschilt met die van het roosvenster aan de overzijde, venster12, met Jezus Christus. Boven en onder Maria staan in rechte lijn raamsegmenten met afbeeldingen. Boven en onder Christus staan vensterbalken. De roosvensters staan t.o.v. elkaar 15° gedraaid.Ook de stand van de zes-pas in het midden in venster 05 verschilt met die van venster 12.

 
© Foto’s Henk van der Voort - Tekst Wim van Stiphout
 
TERUG VENSTER 05 VENSTER 06