|
Reglement tot voorkominge en ter blussinge van brandt
(4-12-1751)
Heeren schepenen en regenten des dorps van Veghel,
quartiere van Peelandt, Meijerije van ’s Bosch, in ervaeringe gekomen
synde dat veele ingesetenen seer onagsaem sijn ontrent haer vuer en
ligt, en hen niet ontsiende met brandende peijpen te staen dorssen off
daer mede in schuer off stal bij hoij en stroij haer werk te doen, ook
met brandende lampen bij avont off morgen in de schuere en stalle te
gaen en deselve aldaer bij hoij en stroij neder te hangen, mitsgaders
haer vlas op esten en in ovens te droogen, waer door bijna alle jaeren
het sij hier off op een ander groote ongelukken van brandt veroorsaekt
werden.
Soo ist dat haer eerwaerden daer inne willende voorsien
en tegelijk ook nog des te meer te obedieren aen de beveelen van Haer
Hoog Mogende de Heeren Staeten Generael der Vereenigde Nederlanden,
vervat in derselver resolutie van den 6 february 1732, goetgevonden en
verstaen hebbe, eens deels tot voorkominge van brandt en ten anderen
geobserveert te worden als ergens in een huijs off schuer brandt is
ontstaen, te ordoneren en te statueren, soo als geordoneert en
gestatueert wordt by desen, het hier na volgende reglement.
Articul 1.
Wort by desen wel ernstelyk geinterdiceert en verboden
met brandende toebak peijpen in de schuur off stallen bij hoij off
stroij te gaen, sullende allen die geenen soo meenigmael sij daer op
bevonden sullen worden, verbeuren eene boete van eene gulden vijff
stuijvers en sullen voor desen, als mede in de navolgende articulen
gestelde boetens, de meesters voor hunne respective kinderen, knegts en
meyden en arbeyders moeten instaen, gelyk ook mede sullen verbeuren die
op straat ontrent eenige huysen bevonden worden toebak te rooken.
2.
De selfsde boeten sullen verbeuren die bevonden worden
met brandende lampen in schuuren off stallen te gaen, wordende sulx by
deese mede wel scherpelyk verboden.
3.
En om sulx te beeter te beletten, soo wort by deesen
geordoneert ieder huyshouden binnen desen dorpe, binnen den tijt van
veertien daegen nae publicatie deeser, te versorgen een goede lantaern
in huijs te hebben, omme haer daer van by avont off nagt in schuuren off
stallen te kunnen bedienen, sullende by het gaen van de brandtschouw een
ieder gehouden sijn hunne lantaern aen de schouwers te vertoonen, en die
alsdan bevonden sal worden geen lantaern te hebben die goed en digt is,
sal verbeuren eene boete van eene gulden, vyff stuijvers.
4.
Item sal ook niemandt op de daegen van de schouw syn
lantaern aen een ander mogen leenen om daer door de boete te ontgaen, en
alsoo de schouw illusoir te maken, op peene van een dubbele boete, soo
wel te verbeuren bij den leener als by den geene die den selve leent.
5.
Wort ook bij deesen scerpelijk verboden vlas in ovens op
esten off in schoorsteenen te droogen op peene van drie guldens telke
reijse te verbeuren als iemandt daer op sal worden bevonden, en sal ook
niemandt dair toe sijn oven off est mogen leenen op peene als voor. Ook
sullen de braek kuijlen op seekere distantie, ten minsten van twee
hondert treeden van de huijsen werden gemaekt en niemant vermogen die
vlas braekt toebak rooken off daer ontrent met eene brandende peijp te
komen op gelijke boete.
6.
Item wort ook by deesen wel strictelyk verboden voor off
nae sonnen opgang vlas te swongen off te hekelen op peene van drie
gulden te verbeuren doo menigmaal daer op bevonden sal worden. Die ook
onder het heekelen van vlas off werk bevonden wort ontrent synen haert
off vuer en stooff pot off ketel by off onder sig te hebben, sal gelyke
boeten verbeuren.
7.
Item sullen geen schooven nog aen den haert, nog in de
ovens mogen gestookt worden, maer in den weg op straet werden geworpen
en niet worde overdekt op peene van eene gulden vijff stuijvers.
8.
Niemandt, ’t sij inwoonder, ’t sij vreemdeling, sal met
een brandende pijp door de straet mogen gaen, voor al neevens sijne kar,
wat er ook op geladen hebbe, op peene van ses stuyvers telken reyse te
verbeuren.
9.
En vermits is ondervonden dat veele ingesetenen haer asse
uytgieten by haer huijs off schuer evens tegen de hoy off stroy tasse,
soo wort sulx mede wel scerpelijk verboden op peene van drie guldens,
soo meenigmael sulx by iemants huijs off schuer sal bevonden worden.
10.
Ende ten einde niemandt voortaen den asse verstampte, soo
wort bij deese wel expresselyk geordonneert dat van nu aff aen ieder
huyshouden binnen desen dorpe hun asse sullen hebben uijt gieten voor
hen huys op de straet off ten minste ses treden van haer huys (of haer
moeten versien van een bequam ashuijs, boven met pannen gedekt) en wel
toesien dat het vuer dat daer in nog mogte wesen uytgegoten worde,. En
daer de straeten te nauw syn en geen plaets is om de asse uijt te gieten
en by gevolg sulx agter haere huijsen moeten doen, sullen gehouden sijn
agter haer huijsen ten minste twaelff treden van het huijs, schuur,
schoppe off diergelijke aff eenen cuijl te graeven omme de asse in te
bergen. En die contrarie dese ordonantie bevonden sal worden, sal
verbeuren eene boete van dertig stuijvers, soo meenigmael bevonden sal
worden hier tegen gedaen te hebben.
11.
Als er op een huys off schuur in, aen off ontrent de
straet staende gedekt wort, sal men tegen den avont telken daege het out
stroij aen een kant hebben te schikken en weg te brengen opdat er geen
ongemak worde gebaert door het vuur uijt een peyp van iemant die
onvoorsiens ’t sij bij avont, ’t sy by nagt, daer langs komt te
passeeren, op peene van dertig stuijvers telken reijse te verbeuren.
12.
Haer eerwaerden ordoneren by desen alsnog ernstelyc dat
een ieder sal hebben sorg te dragen dat het sy booven off benevens
schoorsteenen en haardsteden, mitsgaders esten die deselve heeft, in
behoorlyke reparatie syn en buyten gevaer van brandt worden gestelt en
hehouden, want alle hetgeene int begaen van de schouw op ’t doen van de
visitatie sal werden bevonden, sal aenstonts worden ingeslaegen en
onbruykbaer gemaekt en die bevonden sal worden een geborsten oven in
huijs of daer buyten te hebben en niet is ingeslaegen off op dangereuse
haertstede moutery off esten te stoken, sal telken reyse verbeuren een
boeten van drie gulden en bovendien te hairen costen worden opgemaekt.
13.
In sonderheyt sal ook wel agt genomen worden op de
smitsen off deselve wel gestelt en gemaekt syn dat het ambagt daer in
buijten gevaer kan geexerceert worden, sullende die contrarie bevonden
worden niet mogen gebruijkt ofte vuur daer inne werden gestookt soo
lange niet en syn verandert en veylig gemaekt, op de boete van drie
gulden telken reyse te verbeuren daer inne vuur bevonden sal werden, en
sullen voortaen geen smeden in haere smitsen vuur aen mogen hebben in
den somer voor sonnen op en naer sonnen ondergang, ten waere by groote
nootsaekelykheidt van den 1 september tot den 1 april na nege uuren en
des smorgens voor vyff uuren, insgelykx op de boete van drie gulden soo
menigmael dair op bevonden sullen worden en sullen boven de smits winkel
geen ander dak dan pannen dak mogen syn.
14.
En op dat dit alles exactelyk worden geconteert wordt
allen en een iegelyke verleent die iemant bevonden sal contrarie dese
voors(chreven) articulen te doen off dat dit reglement in eenig poinct
wort overtreden, aenstonts aen den heer officier, gecommiteerde officier
off schepenen te komen aengeven, en bevonden wordende, een derde van de
boete aen hem als mede een derde aen de arme deser plaetse, soodra desen
boete by hen ontfangen sal wesen, prompt uytreyken sal en daer en boven
versogt synde syn naem verswegen worden.
15.
En wanneer er brandt sal syn ontstaen in eenig huijs off
schuur binnen desen dorpe, wordt by desen tot het spoedig blussen van
dien het navolgende geordonneert.
16.
In den eersten sal den rotmeester van het roth in de
plaets alhier soo haest hy verneemt dat er brandt is iemant uyt syn roth
die paert en kar houd en daer by het gerntste by is commanderen om
aenstonts met syn paert en kar aen het kerkhoff te komen om de
brandtleeren, brandthaeken, brandt emmeren en verder gereetschap in den
kerk alhier bewaert wordende, op te laeden en op het spoedigste te
brengen te plaetse daer den brandt is en voorts syne verdere rotgesellen
commanderen om het voors(chreven) brandtgereetschap aen te halen en op
de karre te helpen laeden.
Dit alsoo bestelt synde sal den rotmeester uyt ieder
huyshoudinge daer manvolk is een man commanderen om aenstonts met een
emmer off ketel naer den brandt is te lopen omme dien te helpen blussen,
gelyk sulx by desen ook aen alle de rotmeesters binnen desen dorpe
gelast wordt mede te doen.
Dit gedaen synde sullen de rotmeesters haer aenstonts op
het spoedigste mede naer den brandt hebben te begeven om ieder onder de
sijne voor te stellen dat die niet blyven staen keyken, maer handt aen
het werk slaen stellende de manschappen in dubbele reyen van het
brandende huijs tot het naeby synde waeter, omme langs d’ eene syde de
gevolde emmers en aen de andere kant de leegen aen malcanderen over te
geven. En weyders een wagt ten minste van ses off agt mannen die
gehouden sullen syn de goederen die uijt den huijse gebragt werden
getrouwelyk te bewaeren.
Bij aldien eenig rotmeeste iemant sal bevinden die syne
ordres niet en pareert, sal hy gehouden syn denselve aen den heere
officier off syne gecommiteerde aen te geven welke sal verbeuren eene
boete van eene gulden vyff stuijvers ten behoeve van syn roth.
Ingevalle eenig rotmeester bevonden sal worden hier
ontrent aen syn pligt gemanqueert te hebben, sal verbeuren de somme van
drie gulden.
En op dat in dusdanige gevallen geen water soude
manqueeren sullen de respective rotmeester door haere rotgesellen doen
graeven waterpoelen daer den officier en regenten haer ordineren sullen.
Ook sal om deselve reden tot ieder coppel huijsen in aen
off ontrent de straet alhier staende daer nog geen put en is er een
worden gegraeven ten coste van de eijgenaers dierselver huijsen binnen
den tyt van agt maenden nae publictie deses. Moetende de selve tot
voorkoninge van ongelukken met eene behoorlyke kuijp ter hoogte ten
minsten van twee voeten ’t sij van planken, van russen, off vitsel
werden voorsien en gesecureerd alles op peene van drie gulden.
17.
By aldien den brandt snagts ergens quam te ontstaen (daer
op den clapwaeker in sonderheit ook agt sal geven) sal een ieder der
naeste nabueren daer heen loopende een brandende lantaern in de handt
moeten nemen en een emmer met waeter, en de lantaerens die men daer
missen kan, sullen aen de posten der beijstaende huijsen werden gehangen
op dat men sien konne.
18.
En worden nog, tot meerder ordre int blussen der brandt,
aengestelt vier brandtmeesters, te weten twee commissarissen uijt het
getal der schepenen en twee uijt de ingesetenen, die in allen deelen
gelijk als de rotmeester sullen moeten werden geobedieert, en welke
gehouden sullen wesen, soo brandt mogt comen te ontstaen, haer aenstonts
nae de brandt te begeven en behoorlyke ordre re stellen. Die ook mede
sullen moeten sorge draegen dat alle het brandtgereetschap op haere
plaets weder werde gebragt en het daer aen ontstuk synde te laeten
repareren. En verder sullen deselve ten minstens twee mael int jaer het
brandtgereetschap moeten examineren en het mancquerende met kennis van
schepenen daer aen laeten repareren.
En sullen alle de peenen en boeten by dit reglement
gestelt sonder eenige connesentie by parate executie worden ingevordert
ingevolge voorgemelte haer Hoog Mogende resolutie van den 6 februari
1732. En op dat niemant eenige ignorantie pretenderen sullen hier van
eenige exemplaeren worden gedrukt waer van een ieder roth en
brandtmeester een sal worden gegeven en voorts alomme in desen dorpe
geaffigeert en bovendien twee mael des jaers gepubliceert ter plaetse
daer men gewoon is publicatie te doen, te weten op den eerste sondag in
april en op den eerste sondag in september, behoudende haer eerwaerdens
de ampliatie en explicatie aen haer.
Transcriptie: Martien van Asseldonk
Bronnen: BHIC, toegangsnummer 7697, Oud Gemeente Archief
Veghel, inv. nr. 70, resolutieboek 1751-1773, f
ol. 295-299.
|