BHIC, toegang 7697, Oud administratief archief Veghel, inv. nr. 84 d.d. 1732.

 

Concept ordre en reglement op den brandt.

 

Mijne heren officier en schepenen deses dorps en dingbank van Veghel in agt genomen hebbende de ongemakken, schaden en ruine die door den brandt werde gecauseert, veeltyts toekomen door de onnukkentheyt en negligentie der ingesetenen met haer vuur en ligt als anders, hebben derhalve om tselve soo veel mogelyk te preevinieren, als mede om niet te wesen geprivieert van eenige reucissien van slants wegen die uyt oorsaeke van brandt anders soude werden verleent uyt kragte van haer Hoog Mog, speciale res(oluti)e van den 6 feb(ruari) 1732 ten dien respecte over de dorpen en plaetse in het district van de generaliteyt gemaneert, goet gevonde by desen wel expresselyk te ordoneren en statueren.

 

1.

Dat voortaen niemandt wie hij soude mogen wesen, jong off oud, soo wel ingesetenen (als vreemdeling, die eerst sal moete werde gewaarschout) met geen pijp tabak rokende sal mogen gaen over en door de gemeyne straet, als mede op off in eenige eeren, schuuren, stallingen, off torffschoppen, off digte by stroy, hoy, off houtmeyten, op peene van 0.

 

2.

Dat nimandt wie hij sij met geen brandende keerse off lamp sal mogen gaen langs de gemeene straete, nog op off in eeren, schuuren, stallingen, torfschoppen, off by hoy, stroy, off houtmeyten, maer wel als deselve staet in een digte besloote lantaern, en waer van haer de ingesetenen binnen agt dagen na publicatie deses sullen moeten voorsien op peene van 3 guldens.

 

3.

Item dat niemandt by den avond met lanteern, brandende keers, lamp off ander ligt off ook op den dag met een stove met vuer onde sig eenig vlas sal mogen hekelen off swongen, als mede niet by het vuur off schouw, ook niet het vlas mogen leggen op plaetse daer met een keers off lamp moet passeeren, maer omhoog, op peene (niet ingevuld).

 

4.

Dat ook niemandt eenig vlas sal mogen drogen op eenen oven, off bij het vuer, maer hetselve op eenen braekkuyl, die ten minste vyftig trede van een huijs sal moeten worden gemaekt, moete droog make om te connen werde gebraekt, en ‘tgeene ook by den braekkuyl moet geschiede.

 

5.

Dat ook niemandt eenige vlas schove sal mogen bij, aen off ontrent het vuer leggen om te brande, maer deselve op de straete werpen, want daer door veeltyts ongemakke were veroorsaekt, alles op peene van drye gulde.

 

6.

Dat niemant op de schelft geen hoij off stroij sal mogen leggen rakende aen de schoorsteen van welke hy ten minste een distantie van drie voeten sal moeten blyven, ten waere de schouw geheel van steen gemetselt was, sonder eenige reeten off spleeten, op peene van (niet ingevuld).

 

7.

Item dat niemandt geen as sal mogen leggen in off aen sijn huijs, eeren, stallinge, schuur off schop, off in een ton daer op setten, maer sal die moeten werpen, ten sy voorsien syn van een steene ashuysje boven met pannen gedekt, niet op strate, maar agter syn huysinge, schuur, schop, off stallinge ten minste twaelff trede daer aff, op een hoop, mits dat deselve niet heet off gloyendt met eenig vuer vermengt sy, maer kout wesende, op peene van (niet ingevuld).

 

8.

Item dat geen kinderen eenige vuuren sullen mogen stoken op de gemeente, gemeene straete, off erve, off int velt digt by een huijsinge.

 

9.

Item dat niemandt syn koets off bedtstede met geen hoy off stroy boven op sal mogen bedecken off toeleggen.

 

10.

Dat ook niemandt na bed gaende eenig ligt, ’t sij keers, lamp, off landtteern sal mogen setten in syne bedstede off koets off aan deselve hange, off steken.

 

11.

Item sal een ieder syn ovens en schouwen binnen agt dagen na publicatie deses wel en loffelyk moete maken, dat daer inne geen berste werde gevonden, andersints by visitatie sullen werde ingeslagen en ten haeren coste werde besteedt.

 

12.

Iten sal een ieder ingeseten mede binnen agt dagen na publicatie deses, daer sy haere vuure tegen stoken wel en loffelyk met steene moeten maeken, en hetselve ten minste vyff à ses voeten met steene opmetselen.

 

13.

Dat ook de schoorsteenen ten minsten drye voeten hoogte uyt het dak moeten met steen wert opgetrocken.

 

14a.

Dat niemandt geen turffklot tussen hout off stroij sal mogen hebben leggen bij de schouw off heert alwaer vuer wert gestookt, maer ten minsten hetselve daer aff leggen eene distantie van drye à vier voeten.

 

14b.

Dat niemant in eenige enge wege eenige meyten van hout, turff, hoy off stroy sal mogen setten, en indien eenige daer stonde, sullen deselve binnen drye dage na publicatie deses werde geruymt, en die in weyde off breede straeten staen, moete ten minste tien voeten vant karrespoor werde geset.

 

15.

Item sal een ieder herbergier gehoude wesen sorge te dragen, dat de personen, ’t sij beschonk synde ofte niet, ’s avonts uyt haer huijs gaende, niet met een brandende pyp toebak daer uyt gaen, op peene van (niet ingevuld).

 

16.

En sal tot meerdere scuttinge van brandt door de de gemeente werde gemaekt brandtemmers, brandtleeren en haeke, en brandseylen, die sullen werde verdeelt in dier voegen, namentlyk (niet ingevuld).

 

17.

In geval van brandt, hetgeene Godt verhoede, wil dengeene sulx overkomende, sal soo aenstonts alarm moeten maeken en daer van soo mogelyk aen de schepenen off een van den brandtmeesters die syn kennisse geven om de nodige ordre te geven die een ieder sal moeten observeren, sullen aen schepenen en brandtmeesters tot een teken werden gegeven een blauwe stok met een rode knop.

 

Daer op aenstonts de klok sal trecken, en wanneer schepenen een ieder sulx hoorende uyt ieder huys een persoon die, nevens de brandtmeesters voorsien met voors(chreven) stok, sullen moeten koomen tot assistentie, sullende de naburen daer den brandt mogt ontstaen met een emmer moeten comen om voors(chreven) brandt des te eerder soo doenelyk is te come blussen, sullende mede ook aenstonts den persoon daer de brandtemmers, haeke en leeren sijn, niet verre daer den brandt ontstaen is, woonende, alsdan gehoude syn deselve mede daer te helpen brengen.

 

Ende sal den nagtroeper gehoude wesen, by alsdien mogte gewaer worde datter eenige brandt ontstont, daer van aenstonts als voor alarm make en kennisse geven, en ’t selve niet mogen verswijgen, alschoon het in stille werde uijtbelust.

 

De schouwe sal soo sikwils als regente en brandm(eeste)rs sullen goed vinden hier op werde begaen, en waer tegen geen ingesete sig sal mogen opponeren.

 

Sullende de peene en boetens hier voor gemelt werde geapplieert als volgt, een derde voor den officier, een derde voor den armen alhier, en het andere een derde voor die de calangie sal dien, waer toe alle die onderstaende, en in dorps dienst synde, werde geautoriseert, sullende de ouders aensprekelyk syn voor haere kinderen en de meesters en vrouwe voor haere dienstknegte en dienstmaegde, welke peene en boete uyt kragte van haer Hoog Mog(end)e res(oluti)e van den 6 feb(ruari) 1732 by parate executie sullen werde ingevordert.

 

Transcriptie: Martien van Asseldonk