Diensten geleverd in de periode 1609-1621 (twaalfjarig bestand)

Martien van Asseldonk

11 december 2014

Deze gegevens mogen gebruikt worden onder verwijzing naar: Martien van Asseldonk, www.oudzijtaart.nl

Van 1609 tot 1621 was er een wapenstilstand in de tachtigjarige oorlog. Het zogenaamde twaalfjarig bestand. Er zijn uit deze periode twee dorpsrekeningen overgeleverd, die een idee geven van de diensten die tijdens het bestand geleverd werden.

Het jaar 1613

Dorpsrekening 1613-1614 ('schenckagien' zijn niet overgenomen):

-       Item betaelt van oncosten van wegen desen dorpen gedaen int slichte van den forte aen ‘t casteel van Helmont mette hueringe van den karsen (= karren), peijnieren, arbeyders etc(etera) blijckende by de specificatie 44-4-8

-       Den 8^en appril aen eenen boden van den schoutet van Peelant nopende eenen tacx van te graven neven ‘t fort van Creveceur 0-5-0

-       Den 30^en decembris soe ‘t qartier tot Helmont beschreven was aengaende de petitie van 25.000 gulden met noch verscheyden saecken van processen nopende die fortificatie ende andersins, soe syn de heere van Erp, joncker Johan synen soon, ende Geerit Henricx nae de voirscreven dachvaert gereden alwaer sij altesamen dien nacht mosten blijven, alsoo tsamen mette pierde verteert 102 gulden 4 stuijvers, noch voer 2 potten wijn ende 6 stuijvers voir de mechden, coompt samen 9-18-0

Het jaar 1614

Dorpsrekening 1614-1615 ('schenckagien' zijn niet overgenomen):

Fortificatie der stadt van Den Bossche

-       Betaelt aen Arien van Empel als reste van de fortificatie van het jaar 1612, by quitantie van 21^en february 1614, 29-14-0

-       Aen Claes Ariaens van Empel opte fortificatie van d’ jaer 1614 by quitantie van 20 juny 1614, 26-4-0

-       Aen den selven by quitantie van den 26 juny 1614, 31-6-0

-       Noch aen den selven by quitantie van 6^en novembris 1614, 36-0-0

-       Item alnoch aen den selven by quitantie van den 19^en novembris 1614, 16-4-0

En verder:

-       Alnoch den 22^en april by kennis van den voirscreven Gerit Ariens ende Antonis Cornelis geschoncken Jan Andriessen ten Bos LXXX eyeren dat hy ons enen ruyter nyet en soude affgeven, costen 0-17-8

-       Den 20^en octobris aen Jan Ariens betaelt 2 tonnen biers die gevuert werdden opte Couveringe als de ruyters van den Bosch vuyt trocken, by quitantie 7-0-0

-       Opten 11 augusti aen Gysbert Jan Alars van een deel van eenen heerwagen by hem aengenomen, noch van een ton biers, oyck op de Coeveringe gelevert ende dan dat hy selffs metten heerwagens soude gaen, samen blyckende by quitantie 32-10-0

-       Ter selver tyt aen Geerit Tonis Stoven die aengenomen had een karre om oyck dat dien herwagen te varen blyckende by quitantie 13-10-8

-       Betaelt aen Hanrick Lenarts, Willem Denen, Jacop Ariens, Jan Henrix, Aert Gerits, Jan Roeffen van Erp ende Jan Hermans, van daty sy elck een perd aenspienen aen den getouwe van den garnisoen van Bergen ende Bredae, daer voir elcken by de schepenen was toegeleet 20 stuijvers, coompt van selven 7-0-0

-       Aen Roeloff Jan Denen volgens d’ affrekeninge van de 15^en septembris van ‘tgene de ruyters daer verteert hadden 2-2-0

-       Opten 11^en octobris aen Tonis Wynen van teringe by ruyters ende anderssins daer gedaen volgens syn billet 11-13-0

-       Den 9^en octobris aen Roeloff Dielis van teringe aldaer geschiet by deurw(aerde)rs, soldaten ende anderssins volgens syn brieffken 4-1-0

-       Den negentiende julij heeft Claes Geerits geweest tot Helmont op een dachvaert ter oorsaecke van den nieuwe aengenomen soldaeten die die van Helmont wilden dringen ten lasten van de dorpen, verteert 0-10-0

-       Den sesentwintichsten julij heeft Simon Willems wederom geweest tot Helmont op een dachvaert ter oorsaecke van den voersayde ruijteren, verteert 0-10-4

-       Idem Willem Aerts goet gedaen van dat hij den heere met sijn pert ende kaers (= kar) gevuert hadde 0-10-0

-       Den twelfsten augusti aen Willem Aerts van dat hij eenen joncker van de niewe ruyters van Vechgel tot Vucht hadde gevuert, waerom hij eenen nacht most uijtblijven, betaalt 1-6-0

-       Den sestiende augusti betaelt Willem Aerts voer sijn vracht van dat hy drie tonnen bier hadden gevuert bij Wolffsinckel alst garnisoen wuyten Bos trock, 0-12-0

-       Den achsten septembris alsoe die van den dorpe den ruyteren van Breda ende Bergen treckende doer Vechgel mosten doen seven pierde gewillicht Ghijsbrecht Jan Alarts dat hij mede soude gaen om de pierde wederom te krijgen, verteert tot Herman Ariens tot Uden, 1-0-8

-       Den derden octobris bij Willem Aerts opte dachvaert geweest als daer voer gehouden wordden van ijmanden te schicken naer de leger om int weder keeren van de garnisoen naer Den Bossche te mogen blijven bevrijt van den toch, verteert 0-10-0

-       Den 28 octobris sijn Antonis Corneliss ende Willem Aertss gewest tot Helmont op een dachvaert ter oorsaecke van t legers volck te houden uijten quartier, verteert 1-10-0

-       Den 30 octobris heeft Willem Aerts geweest tot Helmont op een dachvart ter oorsaecke van een schenck te doen aen enige overicheijt van den leger het wellick wordden affgeslagen, verteert 0-9-0

-       Doorgestreept: Aen Tonis Wijnen bij affreckeninge met Gerrit Ariens, Tonis Corneliss, samen gehouden van tgene de ruyters van Breda en Bergen aldaar verdroncken hadden int passeren naer de Brandenborch, betaelt in augusto van bier, 1-11-0

-       Noch betaelt Gerit Coenen met noch twee anderen van drie kaersen (= karren) die de bagasie van ‘t vollick van Boisot vuerden tot Erp, elcke kar 10 stuijvers, facit 1-10-0

-       Item als die van Breda ende Bergen wederom uijte leger quaemen hebben die van Vechgel hun moeten doen negen pierden (= paerden) die sij voerden tot Oosterwijk, van ider pert gegeven twee gulden en een halff, compt samen 22-10-0

-       Item betaelt Jacopen Lenarts, Peeter Peeter Lamberts ende Hans Hanrick Jan Ariens van pionier karsen die men mosten doen opten Hintmerdijck den tijt van drie dagen, bij hun aengenomen samen voer de somme 8-2-0

-       Item als Geerit Ariens ende dese twee botgemeesters tot Helmont met Lambert Becx affrekenden van den herwagens ende het bier bij onssen dorpe gelevert het garnisoen van Den Bossche treckende maer Wesel isser samen verteert tot Lijsken Becx 3-1-0

Schepenen van Veghel verklaren op 22-11-1621 "dat onsen dorpe van Vechel is belast en becommert mette lasten" zoals hierna gespecificeerd.

-       In den iersten dat d' innegesetenen van Vechel boven de dagelyxe ordinarise lasten zyn belast ende becommert met 22.000 guldens opgenomen penningen.

-       Item dat in 1600 de borgemeesters van Vechel ter cause van den groote belastinge van den gemuytineerden ende van Meercant zyn genootsaeckt geweest voor 't  ghemeyn corpus van Vechel te lichten ende op te nemen 6.500 guldens

-       Item in den jaere 1608 ende in den jaere 1616 doen de groote Goitsgave (= de pest) binnen onse voorschreven dorpe van Vechel was regeerende allen ende iegelyce naeburen waren genootsaeckt henne eygene goederen te beswaeren met oplichten van penningen, zoo om de grootste lasten die zy nyettegenstaende waeren sustineeren te voldoen, als oyck principalyc om de grootten oncost ende laste van den schrobbeeren ende wachters die zy in hennen voorschreven noot van doen hadden te continueren, aen de welcke schrobbers ende wachters zy ten minsten generaelyck genomen hebben moeten schieten ter somme van 9.000 guldens.

BHIC, Archief Kwartier Peelland, inv. nr. 152