Diensten geleverd in de periode 1688-1697 (oorlog)

Martien van Asseldonk

10 december 2014

Deze gegevens mogen gebruikt worden onder verwijzing naar: Martien van Asseldonk, www.oudzijtaart.nl

 

De oorlog 1688-1697 werd gevoerd tussen de zogenoemde Liga van Augsburg en Lodewijk XIV. Lodewijk wilde Frankrijk uitbreiden, en wel tot aan natuurlijke grenzen (Rijn-Alpen-Pyreneeën). Vanaf 1659 had Frankrijk zich door oorlog al meermaals uitgebreid in alle richtingen.Om verdere expansie tegen te gaan verenigden de andere mogendheden zich. Toen Lodewijk de Palts liet bezetten, kwam de Liga in actie. Lodewijk werd op alle fronten tot staan gebracht en kreeg in binnenland te maken met een hongersnood (1694) en een geldtekort (1696).

 

De Franse koning Lodewijk XIV verklaarde in 1688 de Republiek de oorlog. De Meierij had weer te lijden van de Franse troepen. In Kempenland kondigden de Fransen in 1688 een brandschatting aan. Toen er niet betaald werd, gingen acht dorpen, waaronder Bladel, Lommel, Reusel, Steensel en Knegsel, in lichterlaaie. Veel dorpen werden belast met inkwartieringen en leveringen aan soldaten. In 1692 werd een groot aantal plaatsen aangeschreven om de Franse contributie te betalen. In 1693 eiste het Franse leger een bedrag van honderdduizend gulden van de Meierij. Op 9 oktober 1694 kwamen de Fransen naar Bladel om brandschatting te eisen. Ze staken er een huis in brand en plunderden Bladel en ook Hapert en Duizel. 's Middags trokken ze naar Eersel, waar ze veertig inwoners op hun weg vonden die hun de doortocht met karren versperden en bij aankomst van de vijand de klok sloegen. De Fransen trokken achterom door de akkers en staken huizen in brand. De inwoners vuurden op de Fransen. Aan weerszijden vielen enkele doden. In 1697 werd in Rijswijk de vrede getekend tussen de Republiek en Frankrijk.

 

 

Het jaar 1688

 

Dorpsrekening 1688-1689: geen uitgaven voor soldaten end ergelijke gevonden die betrekking hebben op 1688.

 

 

Het jaar 1689

 

Dorpsrekening 1688-1689 (narekening):

 

-        Betaalt aan Ariaan Slaats ende Peter Boomen voor de karrediensten in de compagnie van 1689, 200-0-0

-        Betaalt aan Gerard Stansen Molemakers ter saacke als boven, 50-0-0

 

 

Dorpsrekening 1689-1690:

 

-        Betaalt aan de voerluijden die in den jaere 1689 hebben gedient int leger met hare karren, 500-5-0

-        Volgens aanschrijvens van heer Edel Mogenden de heeren Raden van State der Vereenigde Nederlanden hebben de rendanten van geleverde pallissaden aan de fortificatie van 's hertogenbos betaalt, 39-17-0

-        Den 23 meij 1689 heeft alhier gelogeert een regiment Lunenburgers, de 5 junij de compagnie van den heer Rameester Smits, ende den 8 november 1689 het regiment te paart van de heer Benting, die alhie twee nagten hebben gelogeert, waer voor de rendanten hebben betaelt aan de ingesetenen volgens haere leijsten Marten Dirck Martens, 232-17-6

-        Ariaen Meeuwes Willems heeft betaelt ter saecke als boven, 255-5-0

-        Steven Gerrit Stevens heeft betaelt ter saacke als boven, 279-0-0

-        Ende Cornelis Ariens, 259-0-0

-        Soo als de rendanten betaalt hebben van inlogering van dartig soldaeten van den heere prince en vorst van Vrieslant, 7-10-0

-        Bartel Martens voor geleijde van soldaten, 2-4-0

-        Jan Jansen Cluijtmans ter saecke als boven, 0-6-0

-        Antonij Spierincks voor inlogeringe van soldaeten, 14-1-0

-        Peter Claassen van Valderen ter saacke als boven, 21-12-0

-        Willem Lamberts ter saacke als boven, 30-9-0

-        Leijsken, weduwe Jan Ariens ter saecke als boven, 4-6-0

-        Dirck Jan Ariens ter saacke als boven, 13-2-0

-        Thonij Dirck Tibos ter saecke als boven, 13-0-0

-        Aart Donckers ter saecke als boven, 31-10-0

-        Claes Ariens ter saacke als boven, 16-12-0

-        Peter Daandels van Bergijck ter saacke als boven, 32-0-0

-        Daandel Jan Thijssen voor inquartierin van een luijtenant, 1-0-0

-        Roeloff Claessen als boven, 1-0-0

-        Hendrick Claes Roelofs als boven, 0-10-0

-        Corstiaen Jan Teunis als boven, 1-0-0

-        Teunis Hendrick Lamberts, 1-10-0

-        Betaalt aan de quartiermeester generael, 39-14-0

-        Jan teunis van Eert voor inquartiering van een ridtmeester, 1-12-0

-        Marten Dirck Martens voor inlogering van een officier, 0-10-0

-        Betaalt aan Jan Josephs cum suis voor 19 vragten van karren ende paert naer Nimmegen, voor ider karre 6 schellingen, 34-14-0

-        Ende aan Jan Gerits Verwetering cum suis met agt karren gevaeren hebbende naer Verckensweert, 8-0-0

-        De weduwe Peter Goorts van Erp van een karrevragt, 1-0-0

 

 

Het jaar 1690

 

Dorpsrekening 1690-1691:

 

-        Betaalt het gene de voerluijden int jaar van 1689 gedient hebbende int leger nog te goede quamen, 10-0-0

-        Betaeelt aan Willem Lamberts voor inkogering van soldaeten, 2-10-0

-        Betaalt aan de naburen voor vertering en inogering van militie soo vant regiment van den prins van Birckenfelt, Coehorn, als andere troepen, bedragende de opgetoogen leijste 121-3-8

-        Betaalt aan de ingesetenen van de inlogering van de dragonders van de grave van Berlo en het bijwesende convoij, gelegen hebbende aen de Santsteeg, 166-10-0

-        Betaalt aan Dirck Dircks cum suis de bagagie van den prins van Berckenfelt gebragt hebbende tot Moock met ses karre. e saemen 9-0-0

-        Steven Gerits voor inlogering van drie soldaeten, 1-10-0

-        Ende Antonij Spierinx van vertering van een doorgaende partie, 2-10-0

 

 

Het jaar 1691

 

Dorpsrekening 1691-1692: geen uitgaven voor soldaten en dergelijke gevonden.

 

 

Het jaar 1692

 

Dorpsrekening 1692-1693: geen uitgaven voor soldaten en dergelijke gevonden.

 

 

Cornelis van der Haegen, Jan Aarts van der Mee, Jan Jan Thijssen van den Horck, Jan Thijssen van den Horck, Jan Claassen Rademaecker en Jan Goorts, schepenen van Veghel, hebben bevel gehad van hare Ed. Mo. over het opgeven van het aantal karren, die in geval van onverhoopte nood beschikbaar gesteld zouden kunnen worden. Men heeft op 10-1-1692 lijst geformeerd en komt op getal van 13 karren, voor een korte tocht.

 

 

Publiekelijke verpachting op 19-3-1692 door regenten van een nombre van [niet ingevuld] karren omme ten dienste van de landen, off daer deselve sullen worden geordonneerd, geemployeerd te worden. Met voorwaarden.

-        kar met dubbel gespan, gereed zijn om meteen te varen, goede sterke wagens,

-        dienst zo lang het land of regenten het nodig vinden;

-        de beloofde penningen nemen aanvang op de eerste dag van de dienst;

-        ongeval van paarden voor eigen risico, het zij ze in handen van de vijand komen, of door ziekte of anderszins onbekwaam worden;

-        het zelfde geldt voor de karren zelf;

-        ze moeten instaan en zijn verantwoordelijk voor de goede diensten van de personen die zij bij de karren employeren;

-        schade voor de gemeente door niet nakomen van conditien door de aannemer is voor zijn rekening, en wordt afgetrokken van de vergoeding;

-        termijnen van betaling gedurende de dienst worden door schepenen en regenten bepaald, wel bij het afvaren 10 gulden; betaling na afloop van de dienst;

-        de aannemer kan boven de geloofde daggelden niets declareren;

-        de aannemer mag op eigen kosten een kopie van deze voorwaarden krijgen;

-        ingesetenen van Veghel zullen boven buitenluiden worden geprefereerd

 

 

Namen van de aannemers, met aantal karren:

 

-        Cornelis van der Hagen, 4 karren voor 3-15-0

-        Arien Smits, 1 kar voor 3-15-0

-        Gerrit Hendricks, 1 kar voor 3-15-0

-        Aert Janse van den Bos, 1 kar voor 3-15-0

-        Een kar van C. van der Hagen, aanges. sijn selven en Jan Goorts

-        Een kar, Aart Goorts en Gerrit Jan Goossens

-        Een kar, Rombout Jan Rombouts en Michiel Aert Teunisse

 

 

Het jaar 1693

 

Dorpsrekening 1693-1694:

 

-        Van inlogeringe van ruijters en soldaeten, 37-10-0

 

 

Het jaar 1694

 

Dorpsrekening 1694-1695:

 

-        Jacob Martens van Tillaer van verteringen van soldaten en vacatien als schepen, 11-11-0

-        Aart Donckers voor inlogering van soldaten, 24-18-0

-        Dirk Jan Ariens als boven, 2-10-0

-        Aart Daandels van Kilsdonck ter saecke als boven, 21-10-0

-        De leijste van de soldaeten die bij de nabuuren hebben gelogeert geweest, soo van de heer Wijnbergen als anderen, 106-10-0

 

 

Het jaar 1695

 

Dorpsrekening 1695-1696:

 

-        Betaalt aan Jan van de Laar voor het solliciteren en procureren van een sauvegarde voor desen dorpe, 150-0-0

 

De onkosten gevallen in de belegering en overgaan van de stadt Naemen

 

-        Paulus Aarts, Jan ende Aart Goort Peter Rutten hebben ider met een kar en dubbelt gespan voor Naemen gedient 26 dagen, waar voor des daags haar is toegestaan 5 gulden, bedragende 390-0-0

-        In welcke belegering desen dorpe mede hadde gelevert tien pioniers gedient hebbende 29 dagen, des daags voor 1-6-0, maackende 377-0-0

-        Betaalt aan de heeren de Jong en van de Lith deses dorps quote in de .. wercken voor Naemen gedaan, 23-6-0, die zij verschooten hadden

-        In de onkosten van commissie als anders beloopt deses dorps quote 49-9-12

-        Hendrick van der Lith gecommitteerde int beleg van Naemen is goet gedaen 17-13-4

 

En verder:

 

-        Peter Daandels van Bergijck van inlogering 3-16-0

-        Willem Lamberts van inlogering volgens specificatie 14-8-0

-        Aart Donckers van inlogering 9-5-0

-        Antonij Spierinx voor inlogering 8-12-8

-        Betaalt aan Willem Eijcken voor leverantie van eenen os aan den quartiermeester generaal de heer Tob, 50-0-0

-        Aart Daandels van Kilsdonck van inlogering 17-15-0

 

 

Verpachting op 26-6-1695 van karrediensten met conditien, en van pioniers met schoppen, men moet zelf mondkost voor 8 dagen meenemen. De karren gaan voor 5 gulden ieder naar:

 

-        Paulus Aarts een kar met dubbel gespan

-        Jan Goort Peter Rutten idem

-        Aart Goort Peter Rutten idem

 

Pioniers voor 26 stuivers:

 

-        Aert Paulussen van Heeswijck

-        Jacob Wouters

-        Melter Jan Melters

-        Lambert Teunis Lamberts

-        Lambert Simen Dielis

-        Jan Jan Aart Gerrit Hendricks

-        Ariaan Jan Aarts van Schijndel

-        Leendert Jan Wouters

-        Dirck Jacob Martens van Tillart

 

Memorie van de pioniers en karren gediend hebbende voor Naemen in den jaere 1695

-        Paulus Aarts, aangenomen een kar met een dubbel gespan voor 5 gulden per dag, is vertrokken op 30 juni 1695, en zijn tesamen ontslagen bij acte van de koninck op 19-7-1695, en van de gecommitteerden op 21 juli, en voor de reis naar huis nog 3 dagen toegelegd, gecalculeerd op 24 dagen. Soo komt Paulus Aarts te goede 120-0-0

-        Jan Goort Peter Rutten, een kar met dubbel gespan, als boven 120-0-0

-        Aart Goort Peter Rutten, een kar met dubbel gespan, als boven 120-0-0

 

De pioniers zijn vertrokken op 30 juni 1695, zijnde aan ieder geaccordeer 1-6-0 per dag.

 

-        Melter Jan Melters is van voor Naemen vertrokken op 22 juli, makende met 3 dagen reizen 25 dagen, in gelt 32-10-0. Heeft int leger ontvangen 2-12-0

-        Jacob Wouters uit het keger vertrokken op 25 juli, doende met 3 dagen voor de reis 28 dagen, 36-8-0. Heeft int leger ontvangen 3-18-0

-        Lambert Dielissen uit het leger vertrokken op 22 juli, met drie dagen reizen 25 dagen, 32-10-0. Heeft int leger ontvangen 2-14-0

-        Lambert Antonis Lamberts, vertrokken 24 juli, met 3 dagen reizen 27 dagen, 35-2-0. Heeft int leger ontvangen 3-18-0

-        Dirck Jacob Martens, vertrokken op 25 juli, met de reis 28 dagen: 36-8-0

-        Jan Jan Aarts, vertrokken op 25 juli, met de reis 28 dagen, 36-8-0. Int leger onvangen 1-6-0

-        Aart Paulussen, vertrokken op 25 juli, met de reis 28 dagen, 36-8-0. Int leger ontvangen 1-8-0

-        Francis Jansen, vertrokken op 25 juli, met de reis 28 dagen, 36-8-0. Int leger ontvangen 3-12-0

-        Simen Dieliss, vertrokken op 25 juli, met de reis 28 dagen, 36-8-0. Int leger ontvangen 1-6-0

-        Leendert Jan Wouters, vertrokken op 25 juli, met de reis 28 dagen, 36-8-0. Int leger ontvangen 2-12-0

 

 

Het jaar 1696

 

Dorpsrekening 1696-1697:

 

-        Betaalt aan de heer Molemaker, secretaris van Roy, op reeckening van de schade van de afgebrande dorpen als daer toe gecommitteerd, 296-0-0

-        Betaalt aan de heer Jan de Jong, drost van Hees en Leende dezes dorps quote in de onkosten van karren etcetera voor Naemen, 17-15-0

-        Betaalt aan Cornelis van der Haegen van verteringen te sijnen huijse gevallen, 41-18-0

-        De inlogeringe van de soldaeten bedraagt 25-0-0

 

 

Het jaar 1697

 

Dorpsrekening 1697-1698:

 

-        Den 29 november 1697 betaalt voor vier sacken haever die gegeven sijn aan de commandant vant regiment van den heer van Reijsweijck, 12-12-0

-        Betaalt aant veer van De Graeff int overvaere van de karren nae Nimwegen en Moock neffens eenig boodeloon 2-18-0

-        Betaalt voor vragten van de karren die volgens aanschrjven van de Raadt van State gevaren zijn naer Maestrigt met coorn, 189-0-0

-        Peter Daandels van Bergijck voor inlogeringe van militie 34-15-0

-        Aart Daandels voor inlogering van miolitie 52-0-0

-        Goort Janssen Vercuijlen voor inlogering van militie 1-0-0

-        Aart Donckers voor inlogering van militie 78-0-0

-        Willem Lamberts voor inlogering van militie 66-11-0

-        Antonj Spierinxvoor inlogeringe van miliitie, 48-18-0

-        De leijsten van de togt peerden voor de militie, inogeringe en defroijementen van officieren bedraagt 261-18-0

-        De leijsten van de gebiljetteerde ruijters en voetknegten

-        in den hoeck het Haevelt bedraagt 329-100

-        in den Heijsen hoeck beloopt 276-10-0

-        van den hoeck het Dorhout 298-0-0

-        van de hoek het Zontvelt, 270-0-0

 

 

Schepenen en regenten verpachten op 8-3-1697 7 karren om naar Maatricht of elders te varen. Conditie: aannemers moeten bekwaam kar en paard leveren, betaling 2 dagen des vertreck, aannemer instaan voor ongeval van paarden en karre, hetzij dat ze in handen van de vijand vallen, of ziek worden of andersins; niet voor buitenlieden aannemen. Aangenomen door

-        Jan Goorts, 1 kar per dag voor 3-0-0

-        Paulus Aerts, 1 kar per dag voor 2-14-0

-        Aert Goorts, 1 kar per dag voor 2-14-0 In marge: Paulus Aerts in de plaets Aert Goorts

-        Hendrick Lamberts van de Ven, 1 kar per dag voor 2-12-0

-        Daandel soone Hendrick Faandels, 1 kar per dag voor 2-12-0

-        Hendrick Jan Hendrick Ariens, 1 kar per dag voor 2-14-0

-        Hendrick soone Peter Hendrick Rutten, 1 kar per dag voor 2-12-0. In marge: met consent: Aert Paulus van Gog van Dinter in de plaets van Hendrick Peter Hendrick Rutten

 

De bovenstaande karren zijn op 11 maart naar Den Bosch vertrokken, op 12 maart naar Maastricht, daar aangekomen zijnde op de 15e en zijn wederom op de 17de ’s avonds vertrokken en op de 20 weer thuis gekomen, zijn 10 dagen weg geweest, waarvan ze van het kwartier 1 ducaton per dag gekregen hebben. Hebben verdient:

 

-        Jan Goorts, 30-0-0

-        Paulus Aarts, 27-0-0

-        Deselve voor Aart Goorts, 27-0-0

-        Hendrick Lamberts van de Ven 26-0-0

-        Daandel Hendrick Daandels, 26-0-0

-        Hendrik Jan Hendrick Ariens, 27-0-0

-        Hendrick Peter Hendrick Rutten, 26-0-0